Towarzystwo Studiów Łużyckich
Zarząd VII kadencji (2013-2016)
- prof. dr hab. Tomasz Jaworski – prezes
- Mariusz Jaśkowiak – wiceprezes
- Wiesław Pyżewicz – sekretarz
- Wiktor Krajniak – skarbnik
- Paweł Łachowski – członek zarządu
Towarzystwo zostało zawiązane 24 kwietnia 1992 roku z inicjatywy Tomasza Jaworskiego, adiunkta w Instytucie Historii Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. T. Kotarbińskiego. Ma osobowość prawną od 12 marca 1993 roku. Współzałożycielami byli nauczyciele akademiccy, muzealnicy, dziennikarze, studenci, lubuscy regionaliści i działacze społeczni: Joachim Benyskiewicz, Wolfgang Brylla, Karol Irmler, Mieszko Kamiński, Barbara (Janiszewska) i Franciszek Mincerowie, Mirosław Nowinka, Mieczysław Ostrowski, Witold Piwoński, Alfred Siatecki, Romuald Szura, Mieczysław Wojecki i Grażyna Wyder.
TSŁ skupia ponad 30 członków, głównie historyków – nauczycieli szkolnych i akademickich. Od początku działalności prezesem zarządu jest prof. dr hab. Tomasz Jaworski – kier. Zakładu Demografii i Historii Gospodarczej Uniwersytetu Zielonogórskiego. Praca i pełnienie funkcji ma charakter społeczny, Towarzystwo nie prowadzi działalności gospodarczej, nie dysponuje środkami trwałymi, nie pobiera składek członkowskich.
W myśl statutu (obowiązującego od 3 grudnia 1992 roku) Towarzystwo inspiruje, organizuje i prowadzi prace naukowo-badawcze w zakresie sorabistyki, sesje i konferencje naukowe, przedsięwzięcia wydawnicze, odczytowe, edukacyjne, wystawiennicze i in., celem wzbogacenia i upowszechnienia wiedzy o dziejach, kulturze, języku i zwyczajach Łużyczan oraz historii pogranicza śląsko-łużyckiego.
Towarzystwo było gospodarzem Dni Kultury Łużyckiej w Żarach i Zielonej Górze w 1996 r. (m.in. wystawy malarstwa, książek i czasopism, występy zespołów folklorystycznych, projekcje filmów dokumentalnych) i ponownie w 1998 r. w Zielonej Górze – w nawiązaniu do tradycji wielkanocnych na pograniczu polsko-dolnołużyckim oraz współorganizowało Dni Domowiny w Zielonej Górze (29-30 marca 2012 r. – konferencja, wystawy), w setną rocznicę jej powstania. TSŁ współpracuje ze Związkiem Serbołużyczan Domowina, Macierzą Serbołużycką i Instytutem Serbskim w Budziszynie (Bautzen), Szkołą Kultury i Języka Dolnołużyckiego w Chociebużu (Cottbus), z towarzystwami polsko-łużyckimi i sorabistami w kraju i za granicą, uczestnicząc w sesjach naukowych i popularnonaukowych, współorganizując spotkania, wykłady, prelekcje i wieczory autorskie z udziałem łużyckich pisarzy, poetów, publicystów, ludzi nauki i kultury. W realizacji statutowych zadań TSŁ korzysta z pomocy organizacyjnej i finansowej Uniwersytetu Zielonogórskiego, Biblioteki Norwida, Muzeum Ziemi Lubuskiej, Muzeum Etnograficznego i innych lubuskich placówek naukowych i kulturalno-oświatowych oraz władz administracyjnych i samorządowych w Zielonej Górze i Żarach.
W ostatnich latach TSŁ skupiło się na badaniach pogranicza śląsko-łużyckiego (i szerzej – polsko-niemieckiego) w zakresie demografii historycznej i współczesnej, kapitału ludzkiego, kultury krajobrazu, polityki leśnej oraz genealogii dynastii i rodów wywodzących się z różnych warstw społecznych. Podjęło również prace nad atlasem historycznym ziemi żarskiej i atlasem historycznym Ziemi Lubuskiej. Opracowane tematy były prezentowane i dyskutowane na zebraniach Towarzystwa i konferencjach naukowych oraz publikowane w wydawnictwach zbiorowych (m.in. w serii „Zielonogórskie Studia Łużyckie”; t. 1-7: 1995-2011; w przygotowaniu t. 8) i czasopismach („Rocznik Lubuski”, „Zeszyty Łużyckie” „Kronika Ziemi Żarskiej” i in.).
Tematyka zorganizowanych sesji i międzynarodowych konferencji naukowych:
- Łużyce w nowożytnych i najnowszych dziejach Europy Środkowej (1992);
- Życie i twórczość Michała Hórnika 1833-1894 (1993);
- Polskie badania nad Łużycami – dorobek i perspektywy (1994);
- Łużyce i Serbołużyczanie w historiografii i sztuce Europy Środkowej (1996);
- Pierwsze przekłady Nowego Testamentu w dziejach i kulturze Europy Środkowej i Północnej (1998);
- Rozwój badań naukowych na pograniczu śląsko-łużyckim od XVI do XX wieku (2001);
- Kultura krajobrazu Europy Środkowej (2003);
- Człowiek pogranicza polsko-niemieckiego na przestrzeni wieków (2004);
- Wkład Bibersteinów w rozwój pogranicza śląsko-łużyckiego (Żary 2005);
- Lasy zielonogórskie na przestrzeni wieków. Kulturowa rola lasu w dziejach (2005);
- Przemiany demograficzne Europy Środkowej od XVIII wieku (2008);
- Promnitzowie w dziejach Śląska i Łużyc (Żary 2009);
- Narodziny i rozwój nowego społeczeństwa żarskiego (Żary 2010);
- Kapitał społeczno-polityczny Serbołużyczan (2012);
- Żydzi w dziejach pogranicza polsko-niemieckiego (Zielona Góra – Międzyrzecz 2013).
WITOLD PIWOŃSKI (1930-2005): PIEWCA WSCHODNICH ŁUŻYC
ZIELONOGÓRSKIE STUDIA ŁUŻYCKIE
BIBLIOGRAFIA TOWARZYSTWA STUDIÓW ŁUŻYCKICH (1992-2015)